Lelo voor Georgië
| Lelo voor Georgië ლელო საქართველოსთვის | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
| Personen | ||||
| Partijleider | Mamoeka Chazaradze | |||
| Zetels | ||||
| Parlement van Georgië | ||||
| Gemeenteraden | 27 / 2.068 (2021) | |||
| Geschiedenis | ||||
| Opgericht | 2019 | |||
| Algemene gegevens | ||||
| Actief in | Georgië | |||
| Hoofdkantoor | Tbilisi | |||
| Richting | Centrum | |||
| Ideologie | Sociaalliberalisme Pro-Europeanisme | |||
| Kleuren | | |||
| Coalitie | Sterk Georgië | |||
| Europese organisatie | ALDE | |||
| Officiële website | ||||
| ||||
Lelo voor Georgië of simpelweg Lelo (Georgisch: ლელო საქართველოსთვის, Lelo Sakartvelostvis) is een sociaalliberale politieke partij in Georgië. De partij werd in 2019 opgericht door de zakenmannen Mamoeka Chazaradze en Badri Dzjaparidze. Lelo won bij de verkiezingen van 2020 en 2024 zetels in het parlement. De partij liet in februari 2025 al hun parlementszetels annuleren als onderdeel van de boycot van het parlement in protest tegen de in hun ogen vervalste verkiezingen.
Naamgeving
De naam Lelo refereert aan het traditionele Georgische teamspel, een voorloper van rugby en betekent ook een 'try' scoren in een rugbywedstrijd.[2] Bij de presentatie van de partij las oprichter Chazaradze een gedicht voor van dichter Galaktion Tabidze, waarin Georgië als "lelo" wordt afgeschilderd en gered moet worden.[3]
Geschiedenis
Mamoeka Chazaradze, CEO van TBC, de grootste consumentenbank van Georgië, kondigde in juli 2019 de oprichting aan van een beweging die zou evolueren in een politieke partij. De directe aanleiding was het gewelddadig neerslaan van demonstraties in Tbilisi in juni 2019 door de regering van Georgische Droom.[4] Ook zakenpartner Badri Dzjaparidze werd betrokken bij de oprichting. Lelo werd op 12 september 2019 formeel gelanceerd in oppositie tegen Georgische Droom.[3] De datum werd gekozen voor de politieke symboliek van de 112e herdenking van de moord op Ilia Tsjavtsjavadze, de vooraanstaande Georgische liberale verlichter die streed voor Georgische zelfbeschikking in het tsaristische Rusland.
De twee oprichters van Lelo waren zakelijk gebrouilleerd geraakt met de autoriteiten onder Georgische Droom, met name rond de bouw van de diepzeehaven van Anaklia.[5] Drie maanden later fuseerden de Nieuwe Rechtsen en de splinterpartij Ontwikkelingsbeweging van voormalig parlementsvoorzitter Davit Oesoepasjvili met Lelo en werd de partij onder de naam 'Lelo voor Georgië' geregistreerd.[6]
Verkiezingen 2020-2021
De partij deed het daaropvolgende jaar mee met de parlementsverkiezingen en kreeg ruim drie procent van de stemmen, goed voor vier zetels. De uitslag van de verkiezingen werd betwist door de gehele oppositie. De verkozen leden van Lelo weigerden maandenlang zitting te nemen in het parlement, net als het grootste deel van de oppositie. Na bemiddeling door EU-president Charles Michel, die een overeenkomst tussen de oppositie en regerende Georgische Droom bewerkstelligde, beëindigden de leden van Lelo in april 2021 hun boycot.[7]
Bij de gemeenteraadsverkiezingen in oktober 2021 behaalde Lelo nationaal bijna drie procent van de stemmen. De partij won in totaal 27 zetels verspreid over 25 gemeenteraden in het land,[8] waarvan twee in hoofdstad Tbilisi.[9] Lelo maakte bezwaar tegen de gang van zaken tijdens de verkiezingen en claimde dat deze waren gemanipuleerd. Partijleiders eisten hertellingen in onder meer Batoemi en Tbilisi.[10]
Chazaradze leverde uit protest in november 2021 zijn parlementszetel in, om "vanaf de straat" voor een "vrij Georgië te vechten".[11] De zetel van Dzjaparidze werd in januari 2022 door de parlementaire meerderheid beëindigd, nadat hij en Chazaradze door een rechtbank waren veroordeeld vanwege fraude in hun zakelijke verleden. De veroordeling werd gezien als politieke vervolging. De twee zetels bleven vacant, omdat de partij de kieslijst had laten annuleren.[12]
Verkiezingen 2024
In 2023 en 2024 steunde Lelo de massaprotesten tegen de invoering van de 'Wet op buitenlandse agenten'.[13] De partij ondertekende vervolgens in de zomer van 2024, in aanloop naar de parlementsverkiezingen in oktober 2024, het 'Georgisch Handvest' dat was geïnitieerd door president Salome Zoerabisjvili.[14] Het handvest, dat de pro-westerse oppositie verenigde, zette doelen uiteen voor een mogelijke toekomstige regering, waaronder de terugkeer op het pad van EU-lidmaatschap en het daartoe terugdraaien van wetten die dit pad in de weg staan.
In aanloop naar de verkiezingen consolideerde de Georgische pro-westerse oppositiepartijen zich in de zomer van 2024. Een aantal van deze partijen waren in 2020 dankzij de eenmalig verlaagde kiesdrempel van een procent in het parlement gekozen, maar in 2024 zou de kiesdrempel van vijf procent terugkeren. Lelo richtte de alliantie 'Sterk Georgië' op,[15] nadat gesprekken over toetreding tot een alliantie rond de nieuwe partij Achali mislukt waren.[16] De partij Voor de Mensen en de nieuwe beweging Vrijheidsplein, die geen van beiden zetels in het parlement hadden, traden toe tot de coalitie. Later voegde de partij Burgers zich bij de coalitie.[17] President Zoerabisjvili probeerde de coalitie te versterken met de partij Voor Georgië van voormalig premier Giorgi Gacharia, maar die gesprekken mislukten door onoverbrugbare verschillen.[18] Gacharia besloot dat zijn partij zelfstandig mee zou doen met de verkiezingen.
Volgens de officiële resultaten behaalde de coalitie van Lelo bijna negen procent van de stemmen, goed voor veertien zetels. Net als in 2020 boycotte de partij met de gezamenlijke oppositie het parlement, uit protest tegen de in hun ogen gestolen verkiezing. Dit keer werd de boycot volgehouden en dienden alle verkozen leden een verzoek in tot beëindiging van hun parlementszetel. Dit werd op 5 februari 2025 gehonoreerd door de parlementaire meerderheid van Georgische Droom.[19] De partij had ook de kieslijst laten annuleren, waardoor de zetels vacant bleven.
Partijleiders Chazaradze en Dzjaparidze werden op 23 juni 2025 veroordeeld tot acht maanden celstraf en een verbod van twee jaar op publieke functies. De twee hadden in maart 2025 geweigerd voor een parlementaire onderzoekscommissie te verschijnen. Deze commissie, die in februari 2025 was ingesteld door Georgische Droom, onderzocht "misdaden" begaan door de regering-Saakasjvili (2003-2012), met als oogmerk Verenigde Nationale Beweging en al haar satellietpartijen te verbieden.[20] Meerdere oppositieleiders die voor de commissie opgeroepen werden, weigerden de ondervraging omdat ze het parlement dat in 2024 was gekozen niet erkenden en daarmee ook de parlementscommissies niet.
Ideologie
| Politiek in Georgië | ||
|---|---|---|
| ||
|
President (lijst) Politieke partijen Verkiezingen Bestuurlijke indeling Autonome Republiek Provisionele Territoriale Relatie Europese Unie |
Bij de oprichting werd Lelo omschreven als een centrumrechtse liberaal-conservatieve partij, maar de partij trok ook actief een aantal links georiënteerde leden aan.[21][22] Sindsdien wordt de partij voornamelijk bestempeld als een centristische liberale partij,[23] met een Sociaalliberaal en pro-Europees profiel.[24] De Georgische versie van Kieskompas plaatst de partij in het cultureel-liberale en economisch-linkse kwadrant.[25]
Ondanks het relatief sociaalliberale profiel, kent de partij sociaalconservatieve standpunten, met name rondom Lgbt-rechten zoals het homohuwelijk en adoptierecht van stellen van het gelijke geslacht.[26] Ook verklaarde de partij steun voor het voorstel van de regerende Georgische Droom om de rol van de Georgisch-Orthodoxe Kerk in de grondwet vast te leggen.[27] Partijleider Chazaradze benadrukte daarbij dat hij betrokken was bij de totstandkoming van het concordaat in 2002 tussen de kerk en de staat.
Op economisch gebied is de partij voorstander van vrije markteconomie, de invoering van een minimumloon, ouderschapsverlof en overwerkvergoeding, maar verzet zich tegen de instelling van een werkloosheidsverzekering.[28] De partij zou daarnaast open staan voor progressieve onderwerpen zoals het bestrijden van luchtvervuiling en het verbeteren van de veiligheid op de werkplek.[26] Lelo profileert zichzelf sterk pro-Europees en is voorstander van Georgisch lidmaatschap van de Europese Unie en de NAVO. Bij laatstgenoemde zou volgens de partij lidmaatschap ook mogelijk moeten zijn zonder artikel-5 dekking voor de door Rusland bezette gebieden Abchazië en Zuid-Ossetië.[26]
Verkiezingen
Een overzicht van de verkiezingsuitslagen voor de partij.
Parlementsverkiezingen
Lelo deed in 2020 zelfstandig mee met de verkiezingen en won vier zetels. In 2024 was Lelo de leidende partij van de coalitie 'Sterk Georgië', die bestond uit vier partijen. Van deze partijen hadden alleen Lelo en Burgers al zetels in het parlement.[29] De coalitie won veertien zetels.
In 2020 werden 120 van de 150 zetels verkozen door middel van evenredige vertegenwoordiging via gesloten partijlijsten met een kiesdrempel van een procent. De overige 30 zetels werden verkozen door enkelvoudige districten met een tweerondensysteem. Vanaf 2024 gold een geheel evenredig kiestelsel met een kiesdrempel van vijf procent.
| Verkiezing | Lijst Nr. |
Leider | Proportioneel | District zetels |
Totaal zetels |
+/- | Opmerking | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Stemmen | % | # | Zetels | |||||||||||
| 2020 | 56 | Mamoeka Chazaradze | 60.712 | 3,15 | (4) | 4 | 0 | 4 / 150 |
Nieuw | Oppositie | ||||
| 2024 | 9 | Mamoeka Chazaradze | 182.922 | 8,81 | (4) | 14 | - | 14 / 150 |
 8
|
Oppositie | [30][31] | |||
Gemeenteraadsverkiezingen
Lelo was in 2021 de vierde partij in de gemeenteraadsverkiezingen, na Georgische Droom, Verenigde Nationale Beweging en Voor Georgië. De partij won in 25 gemeenten in totaal 27 zetels. In Tbilisi en in Oni in het noordwesten van het land won de partij twee zetels.
| Verkiezing | Lijst Nr. |
Proportioneel | District zetels |
Totaal zetels |
+/- | Noot | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Stemmen | % | # | Zetels | |||||||||||
| 2021 | 9 | 47.838 | 2,7 | 4 | 27 | 0 | 27 / 2.068 |
Nieuw | [9][32][33] | |||||
| Bronnen: CESKO.[34] | ||||||||||||||
Internationale relaties
Lelo is sinds 2 juni 2022 volwaardig lid van de Europese liberale koepelpartij ALDE,[35] waarmee op dat moment vijf Georgische partijen aan de Europese liberale waren verbonden.[36]
Referenties
- ↑ De partij liet alle zetels in februari 2025 annuleren als onderdeel van de boycot van het parlement door de partij.
- ↑ (en) Smith, Joseph Alexander, "Staying Power" - Accounting For Ephemerality In The Georgian Party System Since 2012 (pdf). Friedrich-Ebert-Stiftung pp.12-13 (December 2021). Geraadpleegd op 24 februari 2025.
- ↑ a b (en) Mamuka Khazaradze Launches New Public Movement “Lelo”. Civil Georgia (12 september 2019). Geraadpleegd op 24 februari 2025.
- ↑ (en) Mamuka Khazaradze to Set up New Public Movement. Civil Georgia (9 juli 2019). Geraadpleegd op 24 februari 2025.
- ↑ (en) TBC Bank founders set up ‘political movement’ ahead of 2020 election. OC Media (13 september 2019). Geraadpleegd op 24 februari 2025.
- ↑ (en) Khazaradze’s Lelo, New Rights, Development Movement Set up New Political Union. Civil Georgia (23 december 2019). Geraadpleegd op 24 februari 2025.
- ↑ (en) Georgian Dream, Opposition, Except for UNM, EG, Sign EU Proposal. Civil Georgia (19 april 2021). Geraadpleegd op 30 maart 2025.
- ↑ (en) 2021 Municipal Elections: Outcomes, Winners, Trends. Civil Georgia (6 oktober 2021). Geraadpleegd op 24 februari 2025.
- ↑ a b (en) Georgia Local Elections 2 and 30 October 2021 ODIHR Election Observation Mission Final Report (pdf). OVSE pp.38-40 (8 april 2022). Geraadpleegd op 27 maart 2025.
- ↑ (en) Opposition Raises Alarms over ‘Election-Rigging’. Civil Georgia (8 oktober 2021). Geraadpleegd op 24 februari 2025.
- ↑ (en) Parliament Terminates Two Opposition MPs’ Mandates, per Their Request. Civil Georgia (17 november 2021). Geraadpleegd op 24 februari 2025.
- ↑ (en) Parliament Terminates Mandates of Three Opposition MPs, Former Speaker. Civil Georgia (15 februari 2022). Geraadpleegd op 24 februari 2025.
- ↑ (en) Gabritchidze, Nini, Protests, brawls erupt as Georgia's ruling party tries to push through foreign agent bills. Eurasianet (6 maart 2023). Geraadpleegd op 24 februari 2025.
- ↑ (en) Opposition Parties Sign Georgian Charter. Civil Georgia (3 juni 2024). Geraadpleegd op 24 februari 2025.
- ↑ (en) Three More Opposition Groups Join Forces Ahead of Crucial Elections (17 juli 2024). Geraadpleegd op 24 februari 2025.
- ↑ (en) Ahali, Girchi-More Freedom and Droa Unite Ahead of Polls (9 juli 2024). Geraadpleegd op 24 februari 2025.
- ↑ (en) Citizens leader joins Strong Georgia coalition. 1TV (12 augustus 2024). Geraadpleegd op 24 februari 2025.
- ↑ (en) Gakharia reveals Lelo's condition and failure to reach neutral platform agreement. 1TV (20 september 2024). Geraadpleegd op 24 februari 2025.
- ↑ GD Terminates Mandates of 49 Opposition MPs, Stages New Parliamentary Group Formation. Civil Georgia (5 februari 2025). Geraadpleegd op 5 februari 2025.
- ↑ (en) Badri Japaridze Sentenced to Eight Months in Jail in Third Verdict for Defying GD Commission. Civil Georgia (2025-06-23 bezochtdatum=2025-06-23).
- ↑ (en) Khazaradze to launch a public movement – is it a good thing?. Civil Georgia (9 juli 2019). Geraadpleegd op 24 februari 2025.
- ↑ (ka) ინტერვიუ - "ლელოში" მიმიწვიეს და მიმიღეს, როგორც მემარცხენე (Interview - Ik werd uitgenodigd voor "Lelo" en geaccepteerd als links persoon). Publika (16 november 2019). Geraadpleegd op 24 februari 2025.
- ↑ (en) Kakhishvili, Levan; Keshelava, David; Papava, Giorgi; Sichinava, David, Georgia’s Political Landscape - Diversity, Convergence And Empty Spots (pdf). Friedrich-Ebert-Stiftung pp.21, 30 (Oktober 2021). Geraadpleegd op 24 februari 2025.
- ↑ (en) Urushadze, Maia; Kiknadze, Tamar, The Relevance of the Actual Values of the Political Actors of Georgia with the Ideologies Declared by Them (pdf). 3rd International Conference on Social Sciences in the 21st Century (2 juli 2021). Geraadpleegd op 24 februari 2025.
- ↑ (ka) Kieskompas. Geocompass (2024). Gearchiveerd op 13 november 2024. Geraadpleegd op 24 februari 2025.
- ↑ a b c (en) Lelo's Khazaradze Speaks of Church, Queer Rights, Foreign Policy. Civil Georgia (8 juni 2020). Geraadpleegd op 24 februari 2025.
- ↑ (ka) ვემხრობით კონსტიტუციაში ეკლესიის როლის მკაფიოდ დაფიქსირებას - ხაზარაძე (Wij zijn voorstander van een duidelijke definitie van de rol van de kerk in de grondwet - Chazaradze). Radio Tavisupleba (RFE/RL) (1 september 2024). Geraadpleegd op 24 februari 2025.
- ↑ (en) Elections 2020 - Voter’s Guide: Labor Rights. Georgia Fair Labor Platform (2020). Geraadpleegd op 24 februari 2025.
- ↑ (en) Strong Georgia Coalition Unveils Part of Electoral List. Civil Georgia (26 september 2024). Geraadpleegd op 24 februari 2025.
- ↑ De +/- berekening is gebaseerd op het gezamenlijke resultaat van 'Lelo' en 'Burgers' in 2020.
- ↑ Alle 14 zetels van de 'Sterk Georgië' coalitie werden op 5 februari 2025 door het parlement geannuleerd.
- ↑ (en) 2021 Municipal Elections: Outcomes, Winners, Trends. Civil Georgia (6 oktober 2021). Geraadpleegd op 27 maart 2025.
- ↑ Aantal stemmen op basis van de voorlopige uitslagen. Deze zijn later nog bijgesteld.
- ↑ (ka) Protocol gekozen raadsleden en burgemeesters 2021 (pdf). CESKO Centrale verkiezingscommissie. Gearchiveerd op 5 april 2022. Geraadpleegd op 27 maart 2025.
- ↑ (en) ALDE Member Parties Georgia. ALDE. Geraadpleegd op 24 februari 2025.
- ↑ (en) Lelo, Girchi More Freedom Join ALDE. Civil Georgia (6 juni 2022). Geraadpleegd op 24 februari 2025.
· 
· 
