Associatie van veldrus en gevlekte orchis

Associatie van veldrus en gevlekte orchis
Vegetatieaspect
Syntaxonomische indeling
Klasse: Molinio-Arrhenatheretea (klasse van matig voedselrijke graslanden) Orde: Molinietalia (pijpenstrootje-orde) Verbond: Junco-Molinion (verbond van biezenknoppen en pijpenstrootje)
Associatie
Crepido-Juncetum acutiflori (Braun 1915) Oberd. 1957
Afbeeldingen op Wikimedia Commons

De associatie van veldrus en gevlekte orchis (Crepido-Juncetum acutiflori) is een associatie uit het verbond van biezenknoppen en pijpenstrootje (Junco-Molinion). De associatie omvat soortenrijke, natte hooilanden (maden) op schrale, zwak zure standplaatsen met veelal een laterale grondwaterbeweging.

• Syntaxoncode voor Nederland (rVvN): r16Aa02
• BWK-karteringscode: hm
• Natura2000-habitattypecode (EU-code): H6410
• Corine biotope: 37.22 Prairies à Jonc acutiflore
• Eunis Habitat Types: E3.42 Juncus acutiflorus meadows

De wetenschappelijke naam Crepido-Juncetum acutiflori is afgeleid van de botanische namen van twee diagnostische soorten voor de associatie; dit zijn respectievelijk moerasstreepzaad (Crepis paludosa) en veldrus (Juncus acutiflorus).

De associatie van veldrus en gevlekte orchis manifesteert zich in de formatie van een grasland. De kruidlaag is soortenrijk, tot maximaal 80 cm hoog, met overwegend grassen en grasachtige planten als veldrus. Bijkomend vinden we overblijvende kruiden met vooral moerasrolklaver en kale jonker.

De boom- en struiklaag zijn afwezig, en de moslaag is weinig opvallend en evenmin divers.

Deze associatie van veldrus en gevlekte orchis komt vooral voor op natte, humeuze of venige zandgrond, vooral op plaatsen waar zwak tot sterk zuur grondwater lateraal beweegt. Meestal bevindt de standplaats zich op of nabij (engiszins) hellend terrein. Soms komt ze ook op echte veengrond voor. De standplaatsen staan in de winter meestal onder water.

In de vegetatiezonering kan de associatie van veldrus en gevlekte orchis contactgemeenschappen vormen met een zeer hoog aantal, uiteenlopende syntaxa. Aan de natste zijde staat het vaak in contact met vegetatie uit de klasse van kleine zeggen. Aan de droge kant kan het in contact staan met grasland van de klasse van heischrale graslanden en schralere vormen van de kamgrasweide. Wanneer er kleine bronbeken grenzen aan de associatie, maakt het veelal contact met de bronkruid-associatie. Soms worden ook overgangen met het verbond van waternavel en stijve moerasweegbree aangetroffen.

Het verspreidingsgebied van de associatie van veldrus en gevlekte orchis strekt zich uit over West- en westelijk Centraal-Europa; de zwaartepunten liggen in de atlantische streken.

In Nederland is de associatie vrij zeldzaam en is min of meer beperkt tot het Zuidlimburgs district, subcentreuroop district, Kempens district, Gelders district, Drents district en laagveendistrict. Deze associatie komt vooral voor op de valleiflanken van pleistocene beekdalen, en de randen van natte heide- en laagveengebieden, waar het vrij algemeen is.

In Vlaanderen is ze vooral te vinden in de Centrale en Zuidelijke Kempen.

Deze associatie wordt vooral bedreigd door verdroging en omzetting naar productieve graslanden en -weiden. Het op peil houden van het grondwater en vermijden van bemesting is cruciaal voor het behoud.

Deze graslanden worden in principe eenmaal per jaar gemaaid.

Deze associatie van veldrus en gevlekte orchis is binnen het verbond het minst soortenrijk. De enige kensoort, klein glidkruid, is zowel in Nederland als in Vlaanderen zeldzaam en zelden bruikbaar. Veldrus komt praktisch altijd voor en is meestal dominant, maar kan niet als kensoort gebruikt worden omdat deze ook in andere vegetatietypes durft opduiken. Maar de combinatie dominante veldrus met de soorten van het bovenliggende verbond en orde, vooral moerasrolklaver, kale jonker, lidrus, echte koekoeksbloem, scherpe boterbloem en pinksterbloem, zijn wel bepalend.

In de onderstaande lijst staan de belangrijkste diagnostische plantentaxa van de associatie.

Kruidlaag

Kentaxon	Diff.soort	Presentie	Nederlandse naam	Botanische naam	Opmerking	Afbeelding
kA	-	< 10%	klein glidkruid	Scutellaria minor
kV	-	> 80%	moerasrolklaver	Lotus pedunculatus
kV	-	> 50%	echte koekoeksbloem	Silene flos-cuculi
kV	-	> 30%	grote ratelaar	Rhinanthus angustifolius
kV	-	> 30%	tweerijige zegge	Carex disticha
kV	-	< 10%	brede orchis	Dactylorhiza majalis
kV	-	> 10%	gewone dotterbloem	Caltha palustris subsp. palustris
kO	-	> 80%	kale jonker	Cirsium palustre
kO	-	> 60%	lidrus	Equisetum palustre
kO	-	> 40%	gewone engelwortel	Angelica sylvestris
kO	-	> 40%	biezenknoppen	Juncus conglomeratus
kO	-	> 30%	wilde bertram	Achillea ptarmica
kO	-	> 20%	kleine valeriaan	Valeriana dioica
kK	-	> 80%	gestreepte witbol	Holcus lanatus
kK	-	> 60%	scherpe boterbloem	Ranunculus acris
kK	-	> 60%	pinksterbloem	Cardamine pratensis
kK	-	> 60%	veldzuring	Rumex acetosa
kK	-	> 40%	gewone brunel	Prunella vulgaris
kK	-	> 30%	vogelwikke	Vicia cracca
kK	-	> 20%	knoopkruid	Centaurea jacea
kK	-	> 20%	gewone hoornbloem	Cerastium fontanum subsp. vulgare
kK	-	> 10%	rode klaver	Trifolium pratense
kK	-	> 10%	beemdlangbloem	Schedonorus pratensis
kK	-	> 10%	grasmuur	Stellaria graminea
-	bg	100%	veldrus	Juncus acutiflorus
-	bg		gewoon reukgras	Anthoxanthum odoratum

Moslaag

Kentaxon	Diff.soort	Presentie	Nederlandse naam	Botanische naam	Opmerking	Afbeelding
kO	-	> 20%	boompjesmos	Climacium dendroides
kK	-	> 50%	gewoon haakmos	Rhytidiadelphus squarrosus

• 
  Een vroeg zomeraspect van de associatie
• 
  Een moerassprinkhaan in de associatie van veldrus en gevlekte orchis
• 
  De associatie in contact met het verbond van waternavel en stijve moerasweegbree

• Nat schraalgrasland
• Vochtig grasland gedomineerd door russen

• Associatie van veldrus en gevlekte orchis op Flora van Nederland

Zie de categorie Crepido-Juncetum acutiflori van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.