Magnus van Trani

Magnus van Trani
martelaar
Gestorven	2e eeuw te bij Fabrateria Vetus
Naamdag	19 augustus
Lijst van christelijke heiligen
Portaal    Christendom

Magnus van Trani was in de eerste helft van de derde eeuw bisschop van de Zuid-Italiaanse havenstad Trani. Hij stierf de marteldood en wordt als heilige vereerd. Zijn gedachtenis is op 19 augustus. Zijn relieken zijn bijgezet in de kathedraal van Anagni en werden in 1901 overgebracht naar de Martinuskerk te Louisville (Kentucky), samen met de relieken van de heilige maagd Bonosa.

Volgens de archeoloog Philip DiBlasi, die de resten in 2012 heeft onderzocht, is het skelet van de heilige – afgezien van de schedel – ernstig beschadigd en voor minder dan de helft compleet. Magnus was van overwegend Europese afkomst en stierf als eind veertiger.^[1]

Magnus' relieken bevonden zich aanvankelijk in een klooster te Fondi, maar werden later naar Veroli overgebracht. Een legende verhaalt dat ze tijdens een Saraceense inval tegen betaling in goud werden veiliggesteld en overgebracht naar Anagni, waar in de jaren 1072 tot 1104 een kathedraal ter ere van de Maagd Maria werd gebouwd. Sint Magnus was de patroonheilige van de stad. Vanwege de Investituurstrijd verplaatsten de pausen Adrianus IV en Alexander III omstreeks 1150 hun hoofdkwartier naar het pauselijke zomerverblijf in Anagni.

Magnus is tevens een der beide patroonheiligen van de Kerk der Friezen te Rome (samen met de aartsengel Michaël). Ook hier meende men in het bezit te zijn van zijn lichaam, met name de schedel en een onderarm. De heilige stad werd meerdere keren bezet door keizerlijke troepen, waaronder zich ook Friezen bevonden. Een tijdlang regeerde hier een tegenpaus. Een gedenksteen in Friezenkerk van omstreeks 1300 noemt drie Friese edelen en een heilige maagd, die de relieken ten tijde van Karel de Grote en Paus Leo IV van de Saracenen zouden hebben gered, maar in werkelijkheid in de 12e eeuw moeten hebben geleefd. Goddelijke interventie zou hebben verhinderd dat ze het lichaam van de heilige mee naar Friesland namen. Wel werd hun toegestaan een onderarm mee te nemen.

Enkele relieken, waaronder kennelijk de onderarm, zijn overgebracht naar Esens in het Harlingerland (Oost-Friesland), waar ze in het derde kwart van de twaalfde eeuw werden bewaard in een kostbare schrijn en rondgedragen in processies, waarbij ze de inzet van een bloedige oorlog vormden. Na de Reformatie werd de onderarm in veiligheid gebracht en bewaard in Anderlecht bij Brussel.

In Nederland was Magnus patroonheilige van:

• Anloo
• Bellingwolde
• Hollum
• Hoornsterzwaag

Magnus van Trani moet niet worden verward met de Thebaanse martelaar Magnus van Cuneo en bisschop Magnus van Avignon, die eveneens op 19 augustus worden herdacht. Andere naamgenoten zijn bisschop en martelaar Magnus Erlendsson en de heilige Magnus van Füssen. De Duitse geleerde Johann Stadler identificeerde in de 19e eeuw 35 heiligen met deze naam.

• De S. Magno Episc. et Mart. in Italia, in: Acta Sanctorum, Augusti, dl. 3, Antwerpen 1737, col. 701-716 (via Ökumenisches Heiligenlexikon)

• Tiemen Brouwer, Magnus is zijn naam, Rome 2005
• Tiemen Brouwer, 'Magnus is de naam. De transformatie van een heilige in de Friezenkerk in Rome', in: Tijdschrift voor Nederlandse Kerkgeschiedenis 9 (2006), p. 68-77
• M.P. van Buijtenen, De grondslag van de Friese vrijheid, Assen 1953
• Martinus Muskens, De kerk van de Friezen bij het graf van Petrus, 1989, 5e dr. Rome 2007
• Paul N. Noomen, 'St. Magnus van Hollum en Celdui van Esens. Bijdrage tot de chronologie van de Magnustraditie', in: De Vrije Fries 69 (1989), p. 7–32
• Michiel Verweij, 'De zusterkerk van Anloo: de SS. Michele e Magno te Rome', in: Dez., Raphaël Rijntjes & Geert Hovingh, De Magnuskerk in Anloo … en in Rome! Magnuslezing 2014, Anloo 2014, p. 9-33

1. ↑ Marnie McAllister, Saints at St. Martin believed to be ancient Roman martyrs. The Record Newspaper (7 juni 2012). Geraadpleegd op 18 juli 2025. Stephen J. Taylor, Shrine of Saints Magnus and Bonosa. Atlas Obscura (16 juli 2016). Geraadpleegd op 18 juli 2025.