Lijst van havezaten in Overijssel

De lijst van havezaten in Overijssel is een opsomming van de verscheidene havezaten die in Overijssel lagen.

Havezaten waren tijdens het ancien régime bezittingen waaraan het recht van verschrijving in de Ridderschap verbonden was. De Staten van Overijssel, het bestuur van Overijssel, bestond uit de steden Deventer, Zwolle en Kampen en de Ridderschap. De Gedeputeerde Staten bestonden uit zes personen: uit elke stad een en een riddermatige uit elk van de drie Overijsselse kwartieren, namelijk Salland, Twente en het Land van Vollenhove.

In 1622 werden de eisen geformuleerd waaraan een Overijsselse riddermatige moest voldoen: hij moest van riddermatige geboorte zijn, in bezit zijn van een erkende havezate en voldoende gegoed zijn. Daarnaast moest de eigenaar sinds 1622 belijdend lidmaat van de Nederduitse Gereformeerde Kerk zijn. De rooms-katholieke en lutherse leden moesten toen het bestuur verlaten.

Riddermatigheid kon bewezen worden door het aantonen dat voorouders in vaderlijke lijn persoonlijk waren uitgenodigd voor vergaderingen met de landsheer, de bisschop van Utrecht. De facto betekende dit dat alle riddermatigen van adel waren. De riddermatigen hadden het recht geen belasting te hoeven betalen over hun saelstede, het huis op het platteland waar zij woonden. In 1546 werd bepaald dat geen goederen die te tevoren niet gevrijd waren van belasting in de toekomst gevrijd zouden kunnen worden. Het aantal saelsteden werd dus beperkt.

In 1630 werd het reglement uit 1622 nog verscherpt met de bepalingen dat wegens het goed de laatste 60 jaar riddermatigen moesten zijn toegelaten tot de Ridderschap, dat de havezate adellijk betimmerd was én dat de havezaatsgoederen een waarde vertegenwoordigden van minstens 25.000 gulden.

Hoewel er niet meer havezaten bij kwamen, kwam het incidenteel wel voor dat havezaatsrechten werden verlegd: het recht van de Bellinckhof ging in 1757 over op de Woeste in Reutum. De rechten van Beverfeurde in Rijssen werden in 1758 verplaatst naar Hoikink.

Lijst van havezaten in Overijssel

Naam Bestaand/verdwenen Gemeente Buurschap/stad Schout-/richterambt Kwartier Afbeelding
Ahnem Verdwenen Olst-Wijhe Wijnvoorden Wijhe Salland
Den Alerdinck Bestaand Raalte Lenthe Dalfsen Salland
Almelo Bestaand Almelo Almelo Almelo Twente
Arendshorst Verdwenen Ommen Varsen Ommen en Den Ham Salland
Arkelstein Verdwenen Deventer Loo Bathmen Salland
Averbergen Verdwenen Olst-Wijhe Olst Olst Salland
Backenhagen Bestaand Hof van Twente Deldenerbroek Delden Twente
Beerze Verdwenen Ommen Beerze Ommen en Den Ham Salland
Bellinckhof Bestaand Almelo Almelo Almelo Twente
Benthuis Steenwijkerland Vollenhove Vollenhove (stad) Land van Vollenhove
Den Berg Bestaand Dalfsen Millingen Dalfsen Salland
Bergentheim Verdwenen Hardenberg Bergentheim Hardenberg Salland
Beugelskamp Verdwenen Dinkelland Denekamp Ootmarsum Twente
Beverfeurde Verdwenen Rijssen-Holten Rijssen Rijssen (stad) Twente
Blankena Verdwenen Deventer Zuidloo Bathmen Salland
Hof te Boekelo Verdwenen Enschede Usselo Enschede Twente
Bonkenhave Steenwijkerland Vollenhove Vollenhove Land van Vollenhove
Borgbeuningen Bestaand Losser Beuningen Oldenzaal Twente
Borgele Verdwenen Deventer Borgele Colmschate Salland
Boskamp Verdwenen Olst-Wijhe Olst Olst Salland
Boxbergen Bestaand Olst-Wijhe Hengforden Olst Salland
Brecklenkamp Bestaand Dinkelland Breklenkamp Ootmarsum Twente
Bredenhorst Verdwenen Raalte Heino Heino Salland
Buckhorst Verdwenen Kampen Zalk Zalk Salland
Campherbeek Verdwenen Zwolle Berkum Zwolle Salland
Collendoorn Verdwenen Hardenberg Collendoorn Hardenberg Salland
Den Dam Verdwenen Hellendoorn Noetsele Hellendoorn Salland
Diepenheim Bestaand Hof van Twente Diepenheim Diepenheim Twente
Dieze (later Mataram geheten) Verdwenen Dalfsen Emmen Dalfsen Salland
Dingshof Verdwenen Olst-Wijhe Olst Olst Salland
Den Doorn Bestaand Zwolle Haerst Zwolle Salland
Hof te Dorth (ook wel de Meijer) Verdwenen Deventer Dortherhoek Bathmen Salland
Dubbelink Verdwenen Hof van Twente Azelo Delden Twente
Eerde Bestaand Ommen Eerde Ommen en Den Ham Salland
De Eese Bestaand Steenwijkerland De Eese De Eeze Land van Vollenhove
Eeshof Bestaand Tubbergen Tubbergen Ootmarsum Twente
Egede Bestaand Hellendoorn Egede Hellendoorn Salland
Elsen Verdwenen Hof van Twente Elsen Kedingen Twente
Everlo Bestaand Dinkelland Volthe Oldenzaal Twente
Eversberg Verdwenen Nijverdal Notter Kedingen Twente
De Gelder Verdwenen Olst-Wijhe Wijhe Wijhe Salland
Gerner Verdwenen Dalfsen Gerner Dalfsen Salland
Glinthuis Verdwenen Zwolle Genne Zwolle Salland
Gramsbergen Verdwenen Hardenberg Gramsbergen Gramsbergen (stad) Salland
Grimberg Verdwenen Wierden Notter Kedingen Twente
Grotenhuis Verdwenen Borne Hertme Borne Twente
De Groote Scheere Bestaand Hardenberg Holthone Hardenberg Salland
De Grote Weede Verdwenen Zwartewaterland Streukel Hasselterambt Salland
Haare Bestaand Steenwijkerland Vollenhove Vollenhove (stad) Land van Vollenhove
De Haere Bestaand Olst-Wijhe Hengforden Olst Salland
Haerst Verdwenen Zwolle Haerst Zwolle Salland
Hagenvoorde Verdwenen Olst-Wijhe Tongeren Wijhe Salland
Hagmeule Verdwenen Hof van Twente Bentelo Delden Twente
Heeckeren Bestaand Hof van Twente Kerspel Goor Kedingen Twente
Heemse Verdwenen Hardenberg Heemse Hardenberg Salland
Hengelo Verdwenen Hengelo Woolde Delden Twente
Herinckhave Bestaand Tubbergen Fleringen Ootmarsum Twente
Herxen Verdwenen Olst-Wijhe Herxen Wijhe Salland
Hoenlo Bestaand Olst-Wijhe Hengforden Olst Salland
Hofstede Verdwenen Raalte Tijenraan Raalte Salland
't Hogeholt Verdwenen Hardenberg Collendoorn Hardenberg Salland
Hogenhof Verdwenen Olst-Wijhe Welsum Olst Salland
Hoikink Verdwenen Dinkelland Dulder Oldenzaal Twente
Hoogehuis Verdwenen Kampen IJsselmuiden IJsselmuiden Salland
Kanneveld Steenwijkerland Vollenhove Vollenhove (stad) Land van Vollenhove
Kevelham Verdwenen Hof van Twente Kerspel Goor Kedingen Twente
Kranenburg Verdwenen Zwolle Berkum Zwolle Salland
Krijtenberg Verdwenen Olst-Wijhe Wijhe Wijhe Salland
De Kuile Verdwenen Dalfsen Hoonhorst Dalfsen Salland
Het Laar Bestaand Ommen Giethmen Ommen en Den Ham Salland
Langeveldslo Verdwenen Olst-Wijhe Tongeren Wijhe Salland
Leemcule Bestaand Dalfsen Dalfsen Dalfsen Salland
Lindenhorst Steenwijkerland Vollenhove Vollenhove (stad) Land van Vollenhove
Luttenberg Verdwenen Raalte Luttenberg Raalte Salland
Marxveld Bestaand Steenwijkerland Vollenhove Vollenhove (stad) Land van Vollenhove
Melenhorst Verdwenen Dalfsen Lenthe Dalfsen Salland
Mennigjeshave Verdwenen Twenterand Den Ham Ommen en Den Ham Salland
Nierwal Steenwijkerland Vollenhove Vollenhove (stad) Land van Vollenhove
Nijenhuis (Diepenheim) Bestaand Hof van Twente Diepenheim Diepenheim Twente
Nijenhuis (Olst-Wijhe) Bestaand Olst-Wijhe Wechterholt Wijhe Salland
Noorddeurningen Verdwenen Dinkelland Noord Deurningen Oldenzaal Twente
Oldemeule Verdwenen Hengelo Oele Delden Twente
Oldenhof (Markelo) Verdwenen Hof van Twente Markelo Kedingen Twente
Oldenhof (Vollenhove) Bestaand Steenwijkerland Vollenhove Vollenhove Land van Vollenhove
Oldruitenborgh Bestaand Steenwijkerland Vollenhove Vollenhove (stad) Land van Vollenhove
Olidam Verdwenen Hof van Twente Kerspel Goor Kedingen Twente
Olthuis Steenwijkerland Vollenhove Vollenhove (stad) Land van Vollenhove
Oosterhof Bestaand Rijssen-Holten Rijssen Kedingen Twente
Oosterveen (Junne) Verdwenen Ommen Junne Ommen en Den Ham Salland
Oosterveen (Nieuwleusen) Verdwenen Dalfsen Nieuwleusen Dalfsen Salland
Ootmarsum Verdwenen Dinkelland Ootmarsum Ootmarsum (stad) Twente
Den Ordel Verdwenen Zwolle Haerst Zwolle Salland
Paasloo Steenwijkerland Paasloo Oldemarkt Land van Vollenhove
Pekkedam Verdwenen Hof van Twente Diepenheim Diepenheim Twente
Plattenburg Bestaand Steenwijkerland Vollenhove Vollenhove (stad) Land van Vollenhove
De Pol Verdwenen Olst-Wijhe Olst Wijhe Salland
De Pol Verdwenen Staphorst IJhorst Staphorst, Rouveen en IJhorst Salland
Pothof Verdwenen Hardenberg Anevelde Hardenberg Salland
Rande Toren resteert Deventer Rande Colmschate Salland
Rechteren Bestaand Dalfsen Rechteren Dalfsen Salland
Het Reelaer Bestaand Raalte Tijenraan Raalte Salland
Rhaan Verdwenen Hellendoorn Rhaan Hellendoorn Salland
Rhemenshuizen Steenwijkerland Vollenhove Vollenhove (stad) Land van Vollenhove
Rollecate Steenwijkerland Vollenhove Vollenhove Salland
Rutenberg Bestaand Dalfsen Ankum Dalfsen Salland
Saterslo Verdwenen Dinkelland Dulder Oldenzaal Twente
Scherpenzeel Verdwenen Hof van Twente Goor Goor (stad) Twente
Schoonheten Bestaand Raalte Heeten Raalte Salland
Schuilenburg Verdwenen Hellendoorn Hulsen Hellendoorn Salland
Singraven Bestaand Dinkelland Denekamp Ootmarsum Twente
Stoevelaar Verdwenen Hof van Twente Herike Kedingen Twente
Toutenburg Steenwijkerland Vollenhove Vollenhove Land van Vollenhove
Tweenijenhuizen Steenwijkerland Vollenhove Vollenhove Land van Vollenhove
Twickel Bestaand Hof van Twente Deldeneresch Delden Twente
Vechterweerd Verdwenen Dalfsen Emmen Dalfsen Salland
Velner Verdwenen Raalte Tijenraan Raalte Salland
Venebrugge Woonhuis uit 1833 Hardenberg Venebrugge Hardenberg Salland
Verborg Verdwenen Zwolle Genne Zwolle Salland
Voorst Verdwenen Zwolle Voorst en Westenholte Zwolle Salland
Vrieswijk Bestaand Deventer Borgele Colmschate Salland
Warmelo Bestaand Hof van Twente Diepenheim Diepenheim Twente
Weemselo Verdwenen Tubbergen Albergen Ootmarsum Twente
Wegdam Bestaand Hof van Twente Kerspel Goor Kedingen Twente
Weldam Bestaand Hof van Twente Kerspel Goor Kedingen Twente
Weleveld Verdwenen Borne Zenderen Borne Twente
Werkeren Verdwenen Mastenbroek Zwolle Salland
Westerflier Bestaand Hof van Twente Stokkum Kedingen Twente
Westerholt Steenwijkerland Vollenhove Vollenhove (stad) Land van Vollenhove
Westerveld Verdwenen Zwolle Langenholte Zwolle Salland
Windesheim Verdwenen Zwolle Windesheim Zwolle Salland
Wittenstein Afgebroken, herbouwd als houten villa Kampen Kamperveen Kamperveen Salland
Woeste Verdwenen Tubbergen Reutum Ootmarsum Twente
Wolfshagen Verdwenen Hasselt Mastenbroek Zwolle Salland
Zuthem Verdwenen Zwolle Zuthem Zwolle Salland
Zwollingerkamp Steenwijkerland Wanneperveen Wanneperveen Land van Vollenhove

Zie ook

Literatuur

  • A.J.Gevers, A.J. Mensema, De havezaten in Salland en hun bewoners, Rijksarchief in Overijssel
  • A.J.Gevers, A.J. Mensema, De havezaten in Twente en hun bewoners, Rijksarchief in Overijssel en Uitgeverij Waanders, Zwolle, 1995, ISBN 90-400-9766-6
Dit artikel is uitgegeven door Wikipedia. De tekst is vrijgegeven onder de licentie Creative Commons Attribution-Share Alike 4.0. Voor de mediabestanden kunnen aanvullende voorwaarden gelden.