De odalisk (Boucher)

De odalisk
Kunstenaar	François Boucher
Signatuur	F. Boucher 1745(?)
Jaar	1745
Techniek	Olieverf op doek
Afmetingen	53 × 64 cm
Museum	Louvre
Locatie	Parijs
Inventarisnummer	RF 2140
Portaal    Kunst & Cultuur

De odalisk^[1] (Frans: L'Odalisque) is een schilderij van François Boucher uit 1745.^[2] Sinds 1914 maakt het deel uit van de collectie van het Louvre in Parijs.

Op het schilderij is een jonge, halfnaakte vrouw te zien, liggend op haar buik tussen kussens en stoffen die haar lichaam gedeeltelijk bedekken. Ze neemt een opvallend erotische houding aan. De pose van de vrouw is volgens kunsthistoricus Paul Frankl afgeleid van de traditionele weergave van nimfen of naiaden. Het schilderij kenmerkt zich door de nadruk op plooien, zoals die van de billen, de nek, het beddengoed, de blauwe fluwelen stof en het tapijt. De compositie leidt de blik naar haar billen, die bijna in het midden van het schilderij liggen, wat de sensualiteit versterkt.

De titel is enigszins misleidend, omdat er geen sprake lijkt van een odalisk uit een oosterse harem op het schilderij. De vele oriëntaalse elementen die zijn opgenomen, zoals het lage tafeltje en het scherm, kunnen verklaren waarom de titel nog steeds in gebruik is.

De identiteit van het model is onzeker. Er is wel gesuggereerd dat het zou gaan om Madame de Pompadour of Victoire O'Murphy, de oudere zus van Marie-Louise O'Murphy, maar dit lijkt onjuist te zijn. Jean Callieux vermoedde dat de vrouw van de schilder is afgebeeld, maar ook dit wordt onvoldoende door bewijs ondersteund.

De houding van de vrouw is dubbelzinnig, balancerend tussen verlegenheid en een uitnodiging. Oorspronkelijk waren dergelijke werken bedoeld voor privé-kabinetten. Boucher stond bekend om het weergeven van vrouwelijke charme zonder schaamte of mythologische of Bijbelse kunstgrepen, zoals in die tijd gebruikelijker was.

Er zijn verschillende versies van De odalisk bekend, waaronder een in het Museum voor Schone Kunsten in Reims en een in een privé-collectie waarin het onderlichaam van de vrouw bedekt is met een jurk. Mogelijk is ook de versie in het Louvre een afgeleide van de eerste versie die in 1743 gemaakt zou zijn.^[3]

Enkele jaren later schilderde Boucher twee vergelijkbare werken, De blonde odalisk of Liggend meisje, waarvan er één in de Alte Pinakothek in München hangt en de andere in het Wallraf-Richartz-Museum in Keulen. Waarschijnlijk is Marie-Louise O'Murphy het model op deze schilderijen.

Het schilderij is in 1914 nagelaten aan het Louvre door baron Basile de Schlichting uit Parijs.

• 
  Versie in Reims
• 
  Rustend meisje (1752), versie in München
• 
  Rustend meisje (1751), versie in Keulen

• Alastair Laing et al (1986). François Boucher, 1703–1770. New York: Metropolitan Museum of Art. pp. 216-20

• (fr) Informatie over het schilderij op de website van het Louvre. Geraadpleegd op 10 maart 2025.
• (fr) informatie over het schilderij op Joconde. Geraadpleegd op 10 maart 2025.
• (fr) informatie over het schilderij op Utpictura18. Geraadpleegd op 10 maart 2025.
• (en) Alastair Laing et al., François Boucher, 1703–1770. Geraadpleegd op 10 maart 2025.

Zie de categorie Brown Odalisque by François Boucher (Louvre RF 2140) van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.