Categorische variabele

Een categorische variabele is een grootheid (een kwalitatief kenmerk) die op nominale schaal gemeten is of op ordinale schaal, maar waarvan de waarden geen meetbare hoeveelheden voorstellen, die dus niet gesommeerd kunnen worden tot totalen. De waarden die een categorische variabele kan aannemen, bestaan dus slechts uit namen, al dan niet de namen van de categorieën waartoe de waarden behoren.

Voorbeelden zijn van categorische variabelen zijn

op nominale schaal: namen, zoals voornaam, achternaam, woonplaats, oogkleur, nationaliteit, bloedgroep, geloof;
op ordinale schaal: de schaal van Richter, de schaal van Beaufort, de gewichtsklassen bij sommige sportwedstrijden, kledingmaat, plak bij een wedstrijd.

De uitkomsten 'kruis' en 'munt' bij een worp met een munt, ook 'succes' en 'mislukking' geheten, is een binaire variabele of boolean.

Tegenover de categorische variabele staat de kwantitatieve of continue variabele, die gemeten wordt in intervalschaal of ratioschaal.

Onderzoeksvariabelen en gegevens
Variabelen Categorie kwalitatief = kwantitatief = numeriek
Type discreet en niet-negatief continu
Meetschaal nominaal
(polytoom)
ordinaal binair
(dichotoom)
telling interval ratio
Toegestane bewerkingen ≠, = ≠, =, >, < ≠, = +, -, ×, ÷ +, - +, -, ×, ÷
Eigen-
schappen
Volgorde
Verschillen
Absoluut nulpunt
Schatters Modus
Mediaan
Gemiddelde
Spreiding interkwartiel-
afstand
variantie variantie variantie
Mogelijke waarden categorieën,
rubrieken
rangorde boolean:
ja, nee
0, 1 natuurlijk getal:
0, 1, 2, …
reëel getal reëel getal
Voorbeelden bloedgroep,
geloof,
nationaliteit
medaille,
kledingmaat,
tevredenheid
gehuwd?,
geslaagd?,
gepensioneerd?
#fouten,
#inwoners,
#kinderen
temp. ℃,
temp ℉,
IQ
gewicht,
temp. K,
voltage