Borghese-vaas

Borghese-vaas
inventarisnummer: MR 985 ; N 274 ; Ma 86
Jaar	ca. 40-30 v. Chr.
Materiaal	Marmer
Locatie	Louvre, Parijs
Hoogte	172 cm
Lengte	135 cm
Portaal    Kunst & Cultuur

De Borghese-vaas is een monumentale klokvormige krater die rond 40 tot 30 voor Chr. in Athene uit Pentelisch marmer werd gebeeldhouwd als tuinornament voor de Romeinse markt. Sinds 1811 bevindt de vaas zich in het Louvre.

De vaas werd in 1566 gevonden in de tuin van Carlo Muti in Rome waar zich ooit de tuinen van Sallustius bevonden. In 1645 kwam de vaas in bezit van de familie Borghese. Napoleon kocht het kunstwerk in 1808 van zijn zwager Camillo Borghese. Sinds 1811 wordt de vaas tentoongesteld in het Louvre.

De vaas heeft een fries met diepe reliëfs waarop Dionysos en zijn extatische gevolg, de thiasus, te zien zijn. De stoet bestaat uit dansers en muzikanten. Zo speelt een maenade achterom kijkend op de crotales, terwijl voor haar een satyr op een aulos blaast. Dionysos en Ariadne nemen een centrale plaats in. De god van de wijn houdt zijn thyrsus vast en leunt op Ariadne, die een lier bespeelt. Een panter met zijn eigen thyrsus zit bij haar voeten. Een van de satyrs ondersteunt de dronken Silenus. Oorspronkelijk had de vaas twee handvatten die werden ondersteund door silenuskoppen, maar deze zijn vlak gemaakt nadat ze in de oudheid waren gebroken.

Boven de processie bevindt zich een wijnrank in een vlak profiel. Op het bolle onderste deel van de vaas en de voet zijn geplooide versieringen aangebracht. De voet rust op een lage achthoekige sokkel.

De Borghese-vaas is een van de meest bewonderde en invloedrijke marmeren vazen uit de oudheid. Er werden veel kopieën gemaakt, bijvoorbeeld voor het Bassin de Latone in de tuinen van Versailles en voor de Engelse landhuizen Houghton Hall en Osterley Park. Op een kleinere schaal kwam de vaas als zilveren wijnkoeler op de markt. Josiah Wedgwood maakte rond 1790 een variant in Jasper-aardewerk.

• 
  Maenade en sater
• 
  Maenade en sater
• 
  Silenus en sater
• 
  Dansende sater
• 
  Dionysos en Ariadne
• 
  Kopie in het park van Versailles
• 
  Tekening van de vaas door Robert

• Marianne Hamiaux en Alain Pasquier (red.) (1998). Les Sculptures grecques II. La période hellénistique (IIIe – Ier siècle av. J.-C.). Parijs: Réunion des Musées nationaux. p. 199-201
• Francis Haskell en Nicholas Penny (1981). Taste and the Antique: The Lure of Classical Sculpture 1500-1900. Yale University Press. cat.nr. 81
• Brunilde Sismondo Ridgway (2003). Hellenistic Sculpture, vol. III : The Styles of ca. 100-31 B.C.. Madison: University of Wisconsin Press. p. 226-228

• (fr) Informatie over de vaas op de website van het Louvre. Geraadpleegd op 24 maart 2025.

Zie de categorie Borghese Vase van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.